Macaristan’da Radikal Sağ, Popülist Radikal Sağ Politikaların Ana Akımlaşması

Dr. Attila Gökhun Dayıoğlu’nun uzun araştırmalar sonunda kaleme aldığı “Macaristan’da Radikal Sağ, Popülist Radikal Sağ Politikaların Ana Akımlaşması” kitabı TASAM yayınları tarafından yayımlandı.

Kitabın arka kapak yazısında kitabın amacına dair şu cümlelere yer verilmiş: “Bu kitabın amacı Macaristan’da Fidesz ve Viktor Orbán önderliğinde artan popülist ve radikal politikaları incelemek ve bu politikaların nasıl ana akım haline geldiğine cevap bulabilmektir. Bu nedenle kitapta öncelikle muhafazakâr ve radikal sağ ideolojiler sonrasında popülizm ve ana akımlaşma konuları detaylı bir çalışmayla kavramsal olarak analiz edilmektedir”.

Ön Söz ve Giriş’in ardından “Sağ Kanat Nedir?” başlığını taşıyan kitabın birinci bölümünde Muhafazakârlık, Kıta Avrupası ve Otoriter Muhafazakârlık, Anglo-Sakson Muhafazakârlığı, Yeni Muhafazakârlık ve Muhafazakâr Yeni Sağ, Radikal Sağ, Seçmen Desteği ve Partiler, Popülizm, Popülizmin Muhafazakârlık Üzerindeki Etkisi, Popülizm, Demokrasi ve İlliberal Demokrasi, Popülizm, Göç ve İslâmofobi ile Ana Akımlaşma alt başlık olarak ele alınmış.

Kitabın “Macaristan’da Sağcı Siyasetin Kökenleri” adını taşıyan ikinci bölümünün alt başlıklarında ise şu konular incelenmiş; Vişegrad Ülkelerinde Radikal Sağ-Tarihsel Bakış, 1989’dan Önce Vişegrad Ülkeleri, Macar Sağ Siyaseti: Geçmiş ve Günümüz, Komünizm Öncesi, Macaristan, 1989 Öncesi Macaristan ve Komünizmin Çöküşünden Sonra Macar Siyaseti.

“Fidesz’in İdeolojik ve Örgütsel Evrimi”ni ele alan üçüncü bölümdeyse; Fidesz Liberal Demokrasiye Saldırıyor, Demokratik Mekanizmalara Müdahale ve Popülist Söylemin Kullanımı, İlliberal Demokrasi ve Anayasal Sınırların İhlâli, Siyasi Bir Sorun Olarak Göçmenlik, Yargı, Yasama ve Seçim Sistemleri Üzerinde Kontrolün Ele, Geçirilmesi, Sivil Toplum, Artan Yolsuzluk ve Akademi Üzerinde, Siyasi Baskı ve Medya Üzerinde Kontrol konularına yer verilmiş.

Sonuç bölümü, kaynakça ve ekleriyle 344 sayfadan oluşan ve 77 sayfalık kaynakçaya yer verilen kitap bu yönüyle de kendi alanında bir bibliyografya olma özelliği taşıyor.

“Macaristan’da Radikal Sağ, Popülist Radikal Sağ Politikaların Ana Akımlaşması” kitabı, Dr. Attila Gökhun Dayıoğlu’nun Polonya Wrocław Üniversitesi’nde Siyaset Bilimi ana dalında 2022 yılında tamamladığım doktora tezinin güncellenmesiyle ortaya çıktı. Dr. Dayıoğlu Yüksek Lisans eğitimini yine Wrocław Üniversitesi’nde “Orta Avrupa Aşırı Sağı. Aşırı Sağ Partiler-Macaristan Jobbik ve L’SNS Slovakya” isimli teziyle tamamlamıştı.

Ön Söz’den

“Son yıllarda Avrupa Birliği ülkelerindeki siyasal ortam, radikal sağ partilerin artan popülaritesine bir yanıt olarak ana akım sağ partilerin, radikal sağ söylemin sıkça kullandığı göçmen karşıtlığı, popülizm, İslâmofobi ve AB karşıtlığı gibi bazı temel argümanlarını/unsurlarını benimsediği bir sisteme evrilmeye başlamıştır. Dahası, son dönemde, bazı ana akım sağ partiler-hatta bazı sosyal demokrat partiler-radikal sağın politika ve söylemlerini ödünç almaya, kullanmaya başlamışlar ve radikal sağı ana akım siyasetin bir parçası haline getirmişledir. Başka bir deyişle, çoğunluk tarafından kabul gören ana akım siyaset, günümüzde radikalizme yaklaşmış, radikalizm ana akımlaşmış ve radikal sağ ile ana akım partiler, politikalar ve söylemler arasındaki farklar siyasi arenada kaybolmaya başlamıştır. Bu nedenle farklı tarihsel perspektiflere, siyasi koşullara, siyasi kültüre ve ideolojilere sahip radikal sağ partiler ana akım sisteme ve topluma daha kolay meydan okumaya başlamışlardır. Daha da kötüsü, ana akım partiler, radikal sağ politikaları ve söylemleri benimsemekte, içselleştirmekte ve meşrulaştırmaktadır. Bu nedenle kitap, radikal sağ ve ana akım partiler arasındaki geleneksel ayrımın bulanıklaşmasını tartışmayı amaçlamaktadır.

Özellikle 2001 sonrasında Avrupa toplumlarında gelişen ortak düşman algısı, güvensizlik duygusu, kimlik ve refah politikalarına ilişkin kaygılar, popülizm ve milliyetçilik ile AB ülkelerindeki ana akım partilerin göç, İslâmofobi, AB karşıtlığı ve çokkültürlülük konularındaki zayıf performansı, kolektif hayal kırıklıkları ve endişelerden beslenen radikal sağ siyasetin yükselişi için çok önemli bir siyasi alan yaratmıştır. Dolayısıyla AB’nin temel değerleri arasında yer alan demokrasi, insan hakları, çoğulculuk, çeşitlilik içinde birlik gibi değerler hem ana akım sağ hem de radikal sağ partiler tarafından siyasi tehdit altındadır. Öte yandan, ana akım ile radikal sağın son dönemdeki politik ve söylemsel yaklaşımlarını, 1980’lerden bu yana Avrupa’da ve dünyada hegemonik bir ideoloji haline gelen yeni sağa değinmeden anlayabilmek mümkün değildir.

Yukarıda kısaca bahsedilen sorunun önemli bir örneği olarak, Soğuk Savaş’ın sona ermesi ve Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından Batı demokrasisinin siyasi ve ekonomik sistemine entegre olması yolunda kararlı adımlar atan Macaristan, son yıllarda daha önce kabul ettiği Batı yanlısı politikaların tam tersi yönde hareket etmeye başlamıştır. Özellikle 2008 ekonomik krizi ile 2015 mülteci krizi, Macaristan’da zaten güçlü olan ve daha da ivmelenen radikal ve popülist dalganın, Fidesz önderliğinde örgütlemesini sağlamıştır.

Bu kitabın amacı Macaristan’da Fidesz ve Viktor Orbán önderliğinde artan popülist ve radikal politikaları incelemek ve bu politikaların nasıl ana akım haline geldiğine cevap bulabilmektir. Bu nedenle kitapta öncelikle muhafazakâr ve radikal sağ ideolojiler sonrasında popülizm ve ana akımlaşma konuları detaylı bir çalışmayla kavramsal olarak analiz edilmektedir. Bu bağlamda, siyaset bilimi literatüründe muhafazakârlık, radikal sağ ve popülizme ilişkin farklı görüş ve tanımlar sunulmaktadır. Kitap sonrasında Macaristan’daki sağ partilerin ve sağ siyasetin tarihî gelişiminden başlayarak günümüze kadar bu konuya odaklanmaktadır. Macaristan’daki Fidesz partisinin politikalarına odaklanarak, Macar sağının 2010’dan bu yana değişen politikalarını ve Fidesz partisini tarihsel ölçekte derinlemesine analiz ederek popülist radikal sağ siyasetin merkezîleşme/ana akımlaşma sorununu incelemektedir. Çalışmanın son bölümünde Fidesz’in Macar sağ siyaseti üzerindeki siyasi, ekonomik, hukuki ve sosyal etkisi kılık değiştirmiş partiler terimi kullanılarak analiz edilmektedir. Bu analiz, 2004 yılından bu yana Avrupa Birliği üyesi olan Macaristan’ın değişen sağ politikalarının Fidesz partisi ile olan ilişki ve bağlantısına odaklanmaktadır”.